Evliliklerin görücü usulü yapıldığı zamanlarda nikahta tanışan çiftlerden bahsederlerdi. Bunun sebebi de evliliğin iki insan arasında değil, iki aile arasındaki bir müessese olmasından kaynaklı. Tarihte aynı kelimelerin aynı kavramları anlatıp anlatmadığını sorgulamak icap eder demiş biri. Tanrı kelimesi mesela Şamanist Türkler için bir anlama gelirken, onlardan yüz yıl sonraki Müslüman Türkler için başka bir anlama geliyor. Kelime aynı, çoğu kullanımı da benzer ancak bunların aynı kavram olduğu üzerinden üretilen sözler temelsiz.

Tarihte Kartaca ve Roma üç defa savaşmış. Kartaca şimdiki Tunus civarında bir ülke ve Roma devleti ile Akdeniz’deki ticaret için kavgaya tutuşmuşlar. Bu savaşların ikincisinde Kartaca’nın meşhur generali Hannibal Barca Cannae’da kendi ordusunun iki katı büyüklükteki bir Roma ordusunu 50-70bin civarı kayıp verdirerek yenmiş. (Kullandığı taktik Osmanlıların Mohaç’ta kullandığı taktiğe benziyor mesela, bunu bize Türklerin kullandığı taktik diye öğretmişlerdi ama Göktürklere 800, Mohaç’a 1700 yıl var.) Daha sonra iç politik mücadelenin ve Romalıların yeni ordu komutanı Scipio’nun etkisiyle savaşı kaybetmişler.

This cemetery of Small Gods was for the people who didn’t know what happened next. They didn’t know what they believed in or if there was life after death and, often, they didn’t know what hit them. They’d gone through life being amiably uncertain, until the ultimate certainty had claimed them at the last. Among the city’s bone orchards, the cemetery was the equivalent of the drawer marked MISC, where people were interred in the glorious expectation of nothing very much.

Ateş gibi ruhum. Ateş gibi kararlı. Kararsız. Sönüp gidecek korkumdan. Sönüp gidecek ve sen sadece bir anı, bir isim olarak kalacaksın. Kalırsan. Unutulmazsan. Evet ve bununla yüzleşmek zor. En fazla on kişi hatırlayacak beni. Belki yirmi. Daha fazla insan da hatırlar belki ama sen bunu istiyor musun? Hatırlanmak sanırım asıl istediğim veya merak ettiğim şey değil. Önemli olan etkili olmak. Etkimi görürsem her şey düzelir, sanki. Etkili olmadığını mı düşünüyorsun?

Anlam hakkındaki temel gözlem bunun bir kontrast sonucu olduğudur. Anlam karşıtlıktan doğar. Karşıtlık/kontrast yoksa anlam da yoktur. Bir tefrik faaliyeti olmadan anlam bulunmaz. Bir kelimenin/işaretin anlamı onun kullanıldığı bağlamda belirir. Bağlamda ürettiği kontrast kelimeye anlamını verir. Bir kelimenin/işaretin yokluğu bir bağlamda eksiklik meydana getirmiyorsa, o kelimenin bir anlamı yoktur. O halde bir kavramın anlam üretmediğini söylediğimizde, aslında onun bir kontrast üretmediğini söylemiş oluruz. İnsanlar kadim dinlerden anlam dercetmiyor dediğimizde, kadim dinler artık kontrast üretmiyor demekteyiz.

Bu maçta Peter Drucker’ın The Effective Executive (Etkili Yönetici) kitabıyla Alasdair Whittle tarafından yazılmış The Archaelogy of People - Dimensions of Neolithic Life (Halkın Arkeolojisi - Neolitik Hayatın Boyutları) kitaplarını karşılaştırdım. Drucker’ın kitabı yöneticilik anlatıyor. Daha önce pek efektif olmasa da dinlediğim bir kitap. Yöneticinin en değerli kaynağı zamanıdır ve etkililiğini zamanını nasıl kullandığı belirler ana fikrinin üzerine, Amerikan iş ve politik hayatından örnekler vererek tavsiyelerde bulunuyor. Doğrudan ve tecrübeye dayalı bir anlatımı var ve bu yüzden tekrar tekrar okurum diyebildiğim bir kitap.

Gerçeğin yerini hangi hayaller doldurmuş ve sen bunların hangisinden daha sorumlu hissediyorsun? Ne yapmak gerekiyor bulmak için? Yazılarına biraz daha eğilmelisin belki. Daha çok yazmalı, daha çok duyurmalı, daha büyük davullar, borazanlar eşliğinde bakın, ben, bir, yazı, daha, yazdım diye yıldızlı ilanlar vermelisin. Ne gereği var diyorsun, insanların seni farketmesinin gereği yok mu? Yok. Neden? Buradaki yazılarla ilgili olarak. Bunu zamanında düşünmüş ve tekrar tekrar şu sonuca varmıştım: Bu yazıların normal bir hayat yaşayan insanların derdine bir deva olacağına inanmıyorum.

Homoseksüeller hakkında yazmalı mıyım? İnsanların mutlak olarak ele aldığı, saçma bir idealizme yakayı kaptırınca kurtulamadıkları eşitlik havariliğine ihtiyaç duymuyorum. Bu zamanın en tuhaf fikirlerinden biri bu. İnsanlara nasıl olup da eşitlik sunacağımızı söylemeden, bunun şartlarını oluşturmadan ve bunun bugün imtiyazlı olanlar için de anlamlı olduğunu göstermeden bir yere gitmek bence mümkün değil. Ben neden kendi imtiyazlarımı senin uyduruk ideallerin için kurban edeyim? Tabii ki o idealler için benim hayatımı zehir ederek buna razı edebilirsin ama bu yoklukta eşitlik anlamına geliyor büyük ölçüde ve benim huzurum olmayacaksa, senin de huzurun olmayacak.

Neler öğrendin bugün ve güne anlamını ne verdi? Hardcore History Podcast dinliyorum. 12. bölümde bozkır halklarını anlatıyor. İskitler, Hunlar, Türkler, Moğollar ve sair at üstünde doğup, at üstünde ölenler. Çocuklar daha yürümeye başlar başlamaz at binmeye alıştırılırmış. Okçulukları ile meşhurlar. At ve insan karışımı mitolojik canlı Centaur’ların esin kaynağının bu halklar olduğu söyleniyormuş. Ve saire. Medeniyetle araları pek iyi olmayan göçebe kavimler. Etkileri az olmuş. Medeniyete en önemli katkıları herhalde içinde yaşadığımız ülke.

Bugünkü maç Halil İnalcık’ın 26 sayfalık bir makalesiyle, Alice Miller’ın The Drama of the Gifted Child isimli kitabı arasında. İnalcık’ın makalesi Osmanlı’dan önceki yerleşimleri ve Karadeniz’in kuzeyinden göç etmiş Türkleri de konu edinse de, temel olarak Osmanlı Devleti’nin Balkan politikaları hakkında yazılmış. Derli toplu ve güzel bir makale. Alice Miller’ın kitabı yetenekli çocukların büyümesi esnasında yaşadığı çeşitli kırgınlık ve duyguları bastırmayı öğrenmenin, nasıl sonraki dönemlerde kendini dev aynasında görme (grandiosity) boşluk hissi ve depresyon gibi durumlara yol açtığını ve ilk çocukluk esnasında kendi asli duygularıyla iletişim kurmayı ve bunları ifade etmeyi öğrenemeyen çocukların, başarılı olsalar da daimi bir mutsuzlukla mücadele etmek zorunda kaldıklarını anlatıyor.